to referans

Sa sa vle di lajan ameriken ki ap monte osinon ki ap desann nan ?

Nenpòt tranzaksyon ki fèt ant 2 moun nan diferan peyi oswa ant 2 peyi ki pa sèvi ak menm lajan, mande pou moun sa yo chanje lajan yo ak yon pri. Sa vle di konvèti lajan vin yon fenomèn nesesè. To dola a pèmèt biznis ak moun ki nan lòt peyi yo vin posib. Kidonk, to a reprezante kantite  kòb yon peyi bezwen (nan lajan pa li) pou li achte yon lajan etranje (sa yo rele deviz yo, tankou : dola, ero, peso, elatriye).

Soti nan to dola fiks pou rive nan to dola ki ap monte desann nan

Soti lane 1919 pou rive lane  1990, to dola ofisyèl Ayiti pa te janm chanje, li te 5 goud pou yon dola ameriken. Men depi nan kòmansman lane 1980 yo, goud la te kòmanse pèdi valè devan dola ameriken an. Sa te rive poutèt defisi leta te ap ogmante. Rezilta : plis goud t ap kreye pa rapò ak kantite dola ki disponib. Pandan tan sa, nan lane 86 epik, nou vin fè sa yo rele « louvri komès » nou, sa vin fè machandiz lòt peyi vin antre pi fasil lakay nou Ayiti. Se konsa, nou vin fè defisi nan komès nou ap fè ak letranje, kote nou ap achte plis nan men yo pase sa nou ap vann yo. Tout bagay sa yo fè valè ofisyèl goud la pa t ka kenbe. Nan lane 90, otorite yo vin oblije fè fas a reyalite sa, yo konstate to dola ofisyèl la pa montre sa kap pase nan zafè dola ak goud la ankò. Depi lè sa tou, kit se ofisyèlman, kit se nan pratik, se kantite dola moun yo dakò vann ak sa moun ki bezwen achte sou mache a ki detèmine chak jou nivo lajan ameriken an.

Ki kote dola ki ap vann nan peyi a soti (òf dola) ?  Li soti plizyè kote, tankou : dola dyaspora voye bay fanmi ak zanmi yo isit, dola yo peye nou pou machandiz nou voye vann nan lòt peyi (ekspòtasyon), lajan touris depanse lè y ap vizite peyi a, dola yon etranje antre avèk li pou li vin fè biznis, èd entènasyonal, elatriye.

Ki kote dola ki ap achte a soti (demann)? Demann pou dola a, li menm,  li soti sitou nan kantite pwodui nou bezwen achte aletranje (enpòtasyon), lajan moun Ayiti bezwen pou voye bay pwòch yo lòtbò,  ansanm ak moun ki prefere kenbe dola pou plis  prekosyon. Lè òf dola a ogmante pa rapò ak demann lan, pri dola a (to dola a) bese,  e lè òf dola a bese pa rapò a demann lan, pri dola a (to dola a) monte.

Ki plas labank ak biwo pou chanji lajan yo nan sistèm sa?

Kisa Labank fè ? La Bank ak biwo pou chanje lajan yo gen estrikti pou yo kapab achte epi vann lajan etranje ba nou menm Ayisyen. Men nou konnen, avèk zafè kòb ki ap antre a, ak tout moun ki ap achte machandiz ki soti nan peyi letranje, gen anpil moun ki pa gen dwa pou sa men ki konn achte dola nan men nou osinon vann, tankou Makèt yo, bank bòlèt, ponp gazolin yo ak tout lòt ti biznis ki ap vann epi achte dola yo.

Lè konsa, yo vann dola nan to nou menm ki ap chache li a pare pou nou peye pou li. Sa vle di, to osinon valè lajan ameriken an jan nou rele li a, se yon rezilta ki depann de ijans moun ki bezwen li an, epitou ak kantite dola ki antre nan peyi a. Kidonk, se tankou lè gen anpil lapli nou jwenn mamit sitwon an pou 500 goud nan lane 2018 la, men depi lapli pa tonbe nou jwenn li 750 goud. Pafwa menm nou konn rive jwenn li jiska 1 000 goud.

Kisa ki To  “Referans” BRH la?

Depi kèk tan nou ap tande plis moun pale sou kesyon to referans BRH la. To referans lan se yon rezilta BRH jwenn aprè kalkil li fè ak enfòmasyon li  jwenn bò kote bank yo ak kanbis yo sou sa ki ap pase sou mache a. BRH pibliye rezilta a nan demen pou piblik la. To sa, nou itilize li sitou lè gen on seri tranzaksyon ki ap fèt nan mitan enstitisyon osinon ant leta ak lòt moun nan lòt sektè, pou yo kapab gen yon to ki sanble ak sa ki ap pase sou mache a,  nan zafè dola. Sa vle di BRH pa fikse to referans lan, li kalkile li sou baz to bank ak kanbis yo vann dola a, yon jou avan li pibliye li.

Ki plas BRH nan zafè to pou echanje lajan?

BRH gen 2 sikilè li fè soti, ki fè bank yo ak lòt biwo pou  chanje lajan yo pa ka kenbe lajan pou yo pwofite, lè yo jwenn to a ba pou yo kapab fè to a monte san se pa on bezwen ki genyen.

Jan Gouvènè a te di a nan emisyon 2 janvye a, to a pa chita sèlman sou tranzaksyon bank yo ak tout lòt ajan ki chaje pou fè komès lajan ameriken an. dirèkteman oubyen endirèkteman, se tout popilasyon an ki fè to a;  se nou nan sa nou chwazi manje, achte pou nou sèvi, rive jis nan sa nou chwazi mete sou nou, osinon nan sa nou chwazi tankou bagay ki vann gwo kòb epitou nou pa si tèlman bezwen.

Mèsi dèske ou te gade ti videyo sa, gen anpil lòt ki ap vini sou aplikasyon BRH la. Pa bliye mete li sou telefòn ou.